Psychoterapeuta na wakacjach

Kazimierz Nowak lub aut. nieznany, Rest dromaders, public domain

Wszystko ma swój czas,

i jest wyznaczona godzina

na wszystkie sprawy pod niebem.

(Koh 3,1)

Wakacje są dla psychoterapeuty czasem szczególnym, mimo paradoksu, że wtedy to właśnie mniej pracuje.

Setki godzin spędzonych w gabinecie i niezliczona ilość przyjętych, ludzkich emocji, cierpień i udręk domaga się takiego czasu, kiedy terapeuta będzie mógł stać się tym, który przyjmuje a nie tylko daje, i to często tak wiele.

Pisałem już w innych fragmentach tego bloga, jak to psychoterapeuta pracuje nie tylko swoją metodą, ale i osobowością, a nawet cichym przykładem życia. Nie wolno nam, terapeutom, wymagać od naszych klientów, że będą żyli lepiej od nas samych. Mam tu na myśli ryzyko niebezpiecznej hipokryzji, jeśli terapeuta tak bezkreśnie oddany sprawie rozwoju i harmonii życia swojego klienta sam popadnie w pracoholizm. Chodzi jednak nie tylko o hipokryzję, gdyż brak regularnej i wzmacniającej regeneracji terapeuty jest realnym niebezpieczeństwem dla prowadzonych przez niego psychoterapii.

Dla terapeutów zaznajomionych z psychoterapią Gestalt ciekawą inspiracją może okazać się ważny element tego podejścia – cykl energetyczny Zinkera. Ten schemat teoretyczny opisuje krok po kroku fazy każdego ludzkiego doświadczenia lub ich ograniczenia. Doświadczenie zaczyna się od fazy doznania, następnie przebiega przez świadomość, mobilizację, działanie, kontakt aż do wycofania.

Niestety nasza kultura odnosi się z uprzedzeniem wobec tego naturalnego rytmu i faworyzuje efektywność, mobilizację i działanie. Kontaktowość jest milej widziana niż upodobanie do chwil samotności. Pracowitość uchodzi za cnotę a lenistwo za jeden z grzechów głównych. Aktywność zdobywa pochwały a bierność gani się w każdym wymiarze życia.

Jeśli człowiek (a psychoterapeutów także to dotyczy), odczuwa opór przed oddaniem się odpoczynkowi lub wyjazdem na wakacje, to prawdopodobnie wg schematu Zinkera doświadcza blokady między fazą kontaktu i wycofania lub wycofania i doznania (tam, gdzie jest miejsce na wejście w twórczą próżnię).

Dla wielu samotność oznacza poczucie osamotnienia. Dla kreatywnych, zdrowych ludzi samotność jest stanem, w którym człowiek czuje się dobrze, solidnie zakorzeniony i wspomaga sam siebie będąc samotny. (…) U podstaw obawy przed samotnością lub brakiem aktywności leży obawa przed całkowitym bezruchem – śmiercią. Osoba, która walczy przeciwko rezygnowaniu z dnia i pozostaje na nogach do czwartej rano, może po prostu obawiać się dziennego rytmu życia i umierania.

Joseph Zinker, Proces twórczy w terapii Gestalt

Maslow wymieniał zamiłowanie do chwil samotności jako cechę osób samorealizujących się.

Ale nie przede wszystkim teorie, lecz zdrowy rozsądek, odpowiedzialność za siebie i prowadzone w gabinecie psychoterapie powinna skłaniać terapeutę do uczynienia z odpoczynku doświadczenia sacrum.

Może więc nie jest dobrym pomysłem wyjeżdżanie podczas wakacji na warsztaty doszkalające, ani zabieranie na plażę opasłego tomu podręcznika psychoterapii? Może czas mniejszego ruchu we własnej praktyce jest błogosławieństwem, którego niepotrzebnie boją się psychoterapeuci?

Zatem Terapeutko, Terapeuto – czas zrobić to, w czym tak konsekwentnie pomagasz swoim klientom: zamknij komputer, otwórz mapę, powędruj wzrokiem za błękitem morza, brązem gór lub zielenią lasów a następnie posłuchaj kompasu serca, w którym kierunku się skłania. Kup bilet i jedź, porzuć na chwilę rozum i otwórz się na zmysły.