Przyjaźń psychoterapeuty z byłym pacjentem

Czy psychoterapeucie wolno nawiązać ze swoim byłym pacjentem relację przyjacielską? Używam słowa „byłym”, gdyż kodeksy etyczne wszystkich znanych mi towarzystw psychoterapeutycznych wykluczają prywatne relacje między psychoterapeutą a pacjentem w trakcie trwania terapii.

Każdy dłużej praktykujący psychoterapeuta spotka się wcześniej czy później z sytuacją, kiedy próg jego gabinetu przekroczy osoba wyzwalająca myśl w rodzaju: „Jakiż ciekawy człowiek! Gdybyśmy poznali się w innych okolicznościach, być może moglibyśmy nawet zostać przyjaciółmi”. Czasem takie odczucie pojawia się po dłuższym okresie wspólnej pracy, po jakimś przełomowym momencie rozwoju relacji. Takie odczucie nie musi być od razu oznaką patologicznego przeciwprzeniesienia terapeuty. Ale jest powodem, by terapeuta zajrzał do swojego wnętrza.

Czas psychoterapii

Kiedy kończy się kolejny rok, myślimy o tym, jaki on był i zastanawiamy się, jaki będzie następny. Coś się kończy, coś zaczyna, a coś trwa nadal. We mnie powstało pytanie, czy także psychoterapia jako taka, będzie kiedyś miała swój kres?

Lista zawodów wymarłych lub ginących rośnie. Garncarz, kaletnik, kołodziej, lutnik, mincerz, rusznikarz, snycerz, witrażownik… czy najdalej za kilkaset lat dołączy do nich psychoterapeuta?

Czy wypada zadawać takie pytanie w czasach, kiedy psychoterapia intensywnie się rozwija, rozszerza, a poszczególne kierunki psychoterapeutyczne ugruntowują się, zajmując w szerszych strukturach społecznych wyraźne i autonomiczne miejsce? W czasach, kiedy klienci czekają w długich kolejkach na pierwszą wizytę do gabinetu psychoterapii?

Czy jesteśmy autentyczni jako psychoterapeuci?

Klienci wolą autentycznych psychoterapeutów, nawet, jeśli na pierwszym miejscu stawiają ich wiedzę i umiejętności.

Wielu klientów interesuje się tym, czy terapeuta jakoś ucieleśnia w swoim życiu to, co wprost lub nie wprost ukazuje na sesjach jako wartość. Przed wielu laty, a będzie to już z pół wieku temu, Carl Rogers przekonywał, że z triady kluczowych cech terapeuty autentyczność – bezwarunkowa akceptacja – empatia, ta pierwsza jest najistotniejsza dla rozwoju klienta i zarazem najtrudniejsza do wyuczenia. Dlatego uważał też, że do profesji terapeuty ważniejszy jest dobór pod względem cech, a nie samo szkolenie.

Po co psychologowi Wszyscy Święci?

Ledwo się rodzę,
spojrzę,
coś powiem,
i już odchodzę.
Krzysztof Pieczyński

Jesienne miesiące a zwłaszcza dzień pierwszego listopada to czas, w którym dosięga nas świadomość przemijania i nieuchronności zdarzeń ostatecznych.

Przemijanie, nieuchronność, to coś szerszego, niż fizyczna śmierć. Rytm przyrody wchodzącej w jesień pokazuje, że wszystko się kiedyś kończy. Każde „dzień dobry” ma w tle jakieś „do widzenia”. Pojawienie się czegokolwiek na świecie determinuje jego kres, a naszą codzienność przeplatają nieustanne, drobne rozstania, które są gwiezdnym pyłem wobec rozstań największych. Rozstajemy się ciągle: z niektórymi marzeniami, z odjeżdżającymi przyjaciółmi, z miejscami, z przedmiotami, przekonaniami…

Spory o skuteczność psychoterapii

Spory psychoterapeutów o skuteczność psychoterapii, są tak stare, jak sama psychoterapia.

Niektórzy psychoterapeuci są jak wyznawcy religijni: wierzą, że ich szkoła terapeutyczna jest najlepszą drogą do psychicznego zbawienia.

Członkowie wyznań religijnych chętnie utrzymują, że ich denominacja zawiera pełnię prawdy objawionej. Ci bardziej fundamentalni skłonni są innych potępiać, ci bardziej liberalni patrzą na inne wyznania z przymrużeniem oka, przyznając im ziarno prawdy.

Uczucie posiadania prawdy jest bardzo uspokajające.

Indywiduacja czy Jedność?

Czy psychoterapia ma pomagać nam w uzyskiwaniu głębszego kontaktu ze światem, z całością istnienia, ba - może nawet przybliżać do poczucia kosmicznej jedności?

Szybki rozwój ośrodków duchowości wschodniej w świecie zachodnim niesie ze sobą przesłanie do zakwestionowania ego, wyjścia poza jego granice i budowania świadomości uniwersalnej.

Nieliczne psychoterapie wcieliły tę filozofię i w swoich ramach odniesienia oraz założeniach aksjologicznych stworzyły miejsce dla wyjścia poza siebie w imię łączności z szeroko pojętym istnieniem. Prym wiodą psychoterapie transpersonalne. Dalekie od tej perspektywy pozostają szkoły psychoanalityczne (z wyjątkiem analizy jungowskiej) oraz poznawczo behawioralne.

Psychoterapia – rzemiosło czy powołanie?

Czy psychoterapeuta jest rzemieślnikiem, fachowcem, jak każdy inny, czy jest człowiekiem obdarzonym powołaniem i posłanym do cierpiących? Czy ważniejsze jest jego formalne przygotowanie czy wrodzony dar? Pomaga wiedzą i umiejętnościami czy swoją osobą?

Współczesne szkoły terapeutyczne nieustannie zwiększają wymogi stawiane adeptom psychoterapii, a stawanie się terapeutą wymaga złożonego i specjalistycznego szkolenia i trwa wiele lat. Kończy się uzyskaniem certyfikatu lub licencji psychoterapeuty. Otwierający swą praktykę terapeuta ma przypisany identyfikator swojej działalności: według Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług jego działalność widnieje pod numerem 86.90.18.0 - Usługi w zakresie zdrowia psychicznego świadczone przez psychologów i psychoterapeutów. W świetle przepisów psychoterapia jest więc także rzemiosłem. Spotkać można wielu terapeutów, którzy uważają swoją pracę po prostu za źródło zarobkowania, i, jakkolwiek taka deklaracja nie brzmi wzniośle, są skutecznymi fachowcami w wydobywaniu ludzi z ich problemów.

Kilka refleksji o rozwoju osobistym

Rozwój osobisty, samorealizacja, samodoskonalenie to pojęcia obecnie niezwykle popularne, zwłaszcza wśród ludzi wykształconych. Kto nie powie o sobie, że rozwija się, doskonali, samorealizuje? Wręcz nie wypada powiedzieć inaczej. Nie wszystko jednak, co za rozwój uważamy, rozwojem w pełnym tego słowa znaczeniu jest.

Czy możliwa jest psychoterapia przez Skype?

Osobiście jestem dość sceptycznie nastawiony, ale…

Jestem świadom argumentów zarówno „za” jak i „przeciw” i w tym poście je przybliżę. To, co kiedyś było nie do pomyślenia, dziś staje się częścią świata psychoterapii.

3 rodzaje relacji między terapeutą i jego klientem

Znany psychoterapeuta Eric Marcus, pracujący pierwotnie psychoanalizą a później integrujący Gestalt z NLP, rozróżnia trzy typy relacji klient – psychoterapeuta oraz umieszcza je na trzech różnych poziomach.

Świadomość tych specyficznych oczekiwań klienta wobec psychoterapii może pomóc terapeucie w lepszym zrozumieniu go i określeniu sposobu pracy. Z kolei dla klienta rozmowa na temat tych oczekiwań może być sama w sobie źródłem ważnych wglądów.

Czy psychoterapia czyni nas ludźmi szczęśliwymi?

Szczęście to:

1. Pomyślny bilans doświadczeń życiowych, powodzenie w realizacji celów; albo

2. Chwilowy stan emocjonalnej euforii, odczucie najwyższej radości; albo

3. Trwałe zadowolenie z życia połączone z pogodą ducha i optymizmem, poznawcza ocena własnego życia jako udanego, wartościowego, sensownego (za: http://encyklopedia.pwn.pl).

Widzę związek między szczęściem w każdym z powyższych ujęć a psychoterapią, ale nie jest to według mnie związek bezpośredni. Bezpośrednio bowiem – w najszerszym z możliwych ujęć – celem psychoterapii jest pomagać ludziom w ich problemach natury emocjonalnej, osobowościowej oraz wspierać rozwój. Czyli po pierwsze usuwać cierpienie.

Psychologia filarem psychoterapii?

Uczestnicząc przez wiele lat w zajęciach na studium z psychoterapii, miałem możliwość zwrócić uwagę na to, jak pracują kandydaci na psychoterapeutów po studiach psychologicznych (oraz psychiatrzy) oraz po innych kierunkach studiów. Wydawać by się mogło, że terapeuci, którzy ukończyli studia psychologiczne lub mają specjalizację z psychiatrii, będą posiadać wykształcenie i kwalifikacje, by skuteczniej pomagać.

Ustawa o zawodzie psychoterapeuty

Sala Posiedzeń Sejmu RP, Aut. Boston9, lic. CC BY-SA 3.0

Brak ustawy o zawodzie psychoterapeuty dotyka zarówno terapeutów jak i samych pacjentów. 

Wersja projektu ustawy o niektórych zawodach medycznych, w tym o zawodzie psychoterapeuty, przedstawiona Radzie Ministrów w lutym 2009 r. odbyła fazę konsultacji społecznych, lecz organizacje psychoterapeutyczne oceniły ten projekt jako niezgodny z postulatami środowiska polskich psychoterapeutów i Rada Ministrów projekt ten odrzuciła.

Psychoterapia: leczenie czy rozwój?

Fot. Marjorie Apel, Gabinet Anny Freud, lic. GNU 1.2

Psychoterapia to leczenie, rozwój, a może leczenie i rozwój? 

W ubiegłym wieku, przez długie dziesięciolecia utożsamiano psychoterapię z leczeniem dolegliwości i zaburzeń psychicznych. Już Freud protestował, by psychoanaliza nie stała się „służebnicą psychiatrii”. Zwolenników medycznego podejścia do psychoterapii wciąż nie brakuje, a należą do niego głównie lekarze i psychologowie kliniczni, jakich osobiście spotkałem, należących do Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego bądź PT Psychologicznego. Podejście medyczne zakłada, że zdrowie to tyle, co brak choroby (tu: psychopatologii), i że pacjentowi należy pomóc w opanowaniu określonych objawów, powodujących cierpienie. Ustąpienie objawów jest powrotem do zdrowia a tym samym powodem do zakończenia psychoterapii. Zwłaszcza, jeśli terapia była refundowana. 

Wstęp

Uprawianie zawodu psychoterapeuty nasuwa osobie go wykonującej wciąż nowe pytania.

Są zagadnienia, o których mało pisze się w książkach, a które nurtują terapeutów i tworzą jakby boczne ramię rzeki w psychoterapii i pomocy psychologicznej. Stąd nazwa kontrapunkt, zaczerpnięta z muzyki, gdzie oznacza ona głos współdziałający z głównym tematem.

Mam nadzieję, że teksty tu zawarte okażą się dla niektórych pożyteczne.

Czasem będę pisał o tym, co nurtuje mnie, a czasem o tym, co wiem, że zaprząta innych.

Proszę wybaczyć, że prawdopodobnie żaden z moich artykułów nie wyczerpie danego zagadnienia. Czasami pytania mogą być ważniejsze od odpowiedzi. Dziś nie brak licznych odpowiedzi na ważne pytania, raczej brak twórczego zatrzymania nad samym pytaniem.

Być może i Ty znajdziesz tu coś dla siebie lub Twój komentarz będzie miał dla kogoś znaczenie.

Autor